9οΔ.Σχ.Κιλκίς
Ξεκινήσαμε από την Κρηστώνη για το Κιλκίς με όλα μας τα εφόδια… (1916)
Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Όταν κανείς αναζητά, συνεχώς, νέα στοιχεία για να εμπλουτίσει τις ιστορικές περιόδους μιας συγκεκριμένης περιοχής, όπως αυτής, της ευρύτερης περιοχής του Κιλκίς, δεν μπορεί ποτέ να πει πως έφθασε στο πέρας των αναζητήσεων.
Κι αυτό γιατί όταν φθάσει σε κάποιο όριο, ορόσημο, ίσως θεωρητικό σημείο πέρατος, ξάφνου η ιστορική αναζήτηση παρουσιάζει πρωτόγνωρες διακλαδώσεις γεγονότων με νέα αποκαλυπτικά στοιχεία που μεγεθύνουν την όλη ιστορική θεματογραφία.
Γυναίκες της περιοχής με τα παιδιά τους (1916)
Βρισκόμαστε στα 1915-16. Ο φακός μας έχει προσηλωθεί στην ευρύτερη περιοχή του Κιλκίς. Ήδη έχει αρχίσει ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Τα γεγονότα τρέχουν στο Μακεδονικό Μέτωπο. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταφορά στρατευμάτων και πολεμοφοδίων των συμμαχικών δυνάμεων. Αγγλικές και γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις κατακλύζουν την περιοχή της ευρύτερης σημερινής κεντρικής Μακεδονίας.
Στο παρόν δημοσίευμα θα ακολουθήσουμε τις γαλλικές ένοπλες δυνάμεις με τα μάτια του Γάλλου στρατιωτικού Γκαστόν Νιτσέρ. Ο γάλλος αυτός με τις σημειώσεις του και τη φωτογραφική μηχανή του μας ξεναγεί στον άγνωστο – γνωστό τόπο του Κιλκίς, ενενήντα χρόνια πριν.
Μέσα στον κονιορτό της μάχης -αγγλογάλλοι εναντίον γερμανοβουλγάρων -ο γάλλος στρατιωτικός περιγράφει σκηνές που παραμένουν στην ιστορία του τόπου.
« Στις 17 Μαρτίου 1916 φθάσαμε στις τρεις η ώρα στο Αλή Χοτζαλάρ ( σημ. Μικρόκαμπο). Οι δρόμοι είναι πάντοτε κακοί, διασχίζουμε συνέχεια ρυάκια. Περιοχή οχυρωμένη. Μπορούσαμε έτσι να εντοπίσουμε τις απώλειες μας.
Όλη η περιοχή από τη Γευγελή μέχρι εδώ ανήκει στην ελληνική Μακεδονία και είναι σχεδόν επίπεδη. Οι κυματισμοί του εδάφους είναι συνεχόμενοι. Κι όλα τα χωριά είναι σχεδόν κατεστραμμένα. Είναι μια γη θλίψης.
Στις 20 και 21 Μαρτίου βρέχει συνέχεια. Το νερό έχει πλημμυρίσει κάτω από τις σκηνές μας.
Στις 23 Μαρτίου 1916 εικοσιδύο αεροπλάνα μας πήγαν να βομβαρδίσουν βουλγαρικούς στόχους στη θέση Δοϊράνη, όπου έχουν καταρρίψει ένα εχθρικό αεροπλάνο. Στη επιστροφή της αποστολής ένα δικό μας πέφτει μέσα στη λίμνη Δοϊράνη.
…Στις 4 Μαίου ένα αντιαεροπορικό του Κιλκίς έχει εξοντώσει ένα taube. (Taube: γερμανικό αεροπλάνο υπό μορφή πουλί –περιστέρι).»
Η Δοϊράνη στα 1915. « Στη λίμνη Δοϊράνη έπεσε ένα δικό μας αεροπλάνο».
Η γαλλική στρατιωτική δύναμη αφού παρέμεινε στα υψώματα του Μικρόκαμπου περίπου τεσσεράμισι μήνες κατόπιν εντολής βαδίζει βορειότερα. Ακολουθεί τη διαδρομή Αλή Χοτζαλάρ- Καραμπουνάρ -Σαριγκιόλ. (Μικρόκαμπος- Μαυρονέρι- Κρηστώνη). Βρισκόμαστε ήδη στο Μάϊο του 1916.
«Φθάσαμε στο Σαρίγκιολ το μεσημέρι. Στρατοπεδεύσαμε γύρω από το χωριό. Ήμασταν πολύ κουρασμένοι και η ζέστη ήταν αφόρητη. Υπήρχαν πολλές αγγλικές στρατιωτικές ομάδες. Κυρίως Ινδοί που φορούσαν στην κεφαλή τουρμπάνια.»
Το κάστρο του Κιλκίς
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στον πόλεμο αυτόν οι Άγγλοι επιστράτευσαν ακόμη και Ινδούς, που τότε ανήκαν στην αποικιακή επικράτειά τους. Είναι χαρακτηριστικό ακόμη, πώς, ο γάλλος στρατιωτικός περιγράφει τότε την πόλη του Κιλκίς στα 1916.
Όταν τότε στην πόλη Κιλκίς κατοικούσαν οι ομογενείς από τη Στρώμνιτσα, που ήρθαν τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο του 1913, οι ομογενείς από τη βορειοδυτική Θράκη και ειδικότερα από το Ακαλάνιον ( οι Ακαλανιώτες) που ήρθαν στα τέλη του 1914, λίγοι Καυκάσιοι, αρκετοί Βούλγαροι που επέστρεψαν στις οικίες τους καθώς και οθωμανοί που γύρισαν στις εστίες τους μετά τη λαίλαπα των βαλκανικών πολέμων.
Τουρκάλες της περιοχής Κιλκίς κουβαλούν τα μπακίρια τους ( Ιούλιος 1916)
Ας δούμε πως περιγράφει το Κιλκίς ο Νιτσέρ:
«Το απόγευμα στις τέσσερις και μισή περάσαμε από το Κιλκίς. Είναι μια μικρή πόλη από 4 έως 5000 κατοίκους με πολύ μικτό πληθυσμό. Τα σπίτια είναι μικρά και χαμηλά αλλά πολύ καθαρά. Πολλά καταστήματα, η πλειοψηφία τους είναι κλειστά. Υπάρχουν μερικές νέες συνοικίες ( μάλλον στρατόπεδα της αεροπορίας). Μια ολόκληρη συνοικία είναι κατεστραμμένη, πιθανώς από τον τελευταίο βαλκανικό πόλεμο.»
Η συνοπτική εξάλλου εικόνα που δίνει ο γάλλος για την πόλη Κιλκίς είναι η εξής:
«Η πόλη είναι χτισμένη στους πρόποδες ενός κωνικού λόφου που φιλοξενεί μια εκκλησία, που ονομάζεται Άγιος Γεώργιος, ο λόφος περιβάλλεται με τείχη και μοιάζει το σύνολο του, σαν μια ακρόπολη".
(Επί λέξει αναφέρει: surmontée d'une église (chapelle St Georges) qui avec les murs qui l'entourent ressemble plutôt à une citadelle).
Αυτό είναι το κάστρο του Κιλκίς.
Η πάλαι ποτε Μονή του Καλλικού, που σύμφωνα με τον οδοιπόρο Σχοινιά που έγραφε στα 1884, είναι πανομοιότυπη με τη Μονή Δαφνίου της Αττικής, βρίσκεται πάλι στο προσκήνιο.
Σήμερα ο λόφος του Κιλκίς είναι γυμνός, ολόγυμνος, ουδέτερος και σκοτεινός, χωρίς τίποτε να θυμίζει την λαμπρότητα του παρελθόντος.
Τα περίλαμπρα τείχη της ξακουστής μονής ισοπεδώθηκαν από τους πρόσφυγες με σκοπό να θεμελιώσουν τις νέες κατοικίες τους.
Και από τότε κατοικεί η μιζέρια. Το μοναδικό σημείο αναφοράς μιας τεράστιας περιοχής της ανατολικά του Αξιού μέχρι τις κορυφογραμμές των Κρουσίων τελεί ακόμη υπό τη λήθη.
Μια ισχυρή πρωτοβουλία, ίσως, στο μέλλον θελήσει να αποκαταστήσει το χαμένο μεγαλείο ενός αλήσμονου παρελθόντος…
