Η κατοίκηση της περιοχής

Γράφει ο  Γιώργος Εχέδωρος

 

 

Ανασκόπηση

Η κατοίκηση της περιοχής, όπου σήμερα υπάρχει η πόλη Κιλκίς, έγινε στα χρόνια του απώτατου παρελθόντος. Ουδείς γνωρίζει πότε πρωτοκατοικήθηκε, γνωρίζουμε όμως το γιατί. Ο βραχώδης λόφος ο οποίος δεσπόζει της περιοχής, αποτελεί ένα εξαιρετικό, φυσικό οχυρωματικό έργο της φύσης. Είναι κυκλοτερής, απότομος, ηχηρά υψηλός και κυρίως ελεγχόμενος από όλες τις πλευρές του. Επί πλέον από την κορυφή του ελέγχεται μια τεράστια περιοχή που αρχίζει από την ανατολική πεδιάδα του Αξιού μέχρι τις δυτικές παρυφές των Κρουσίων και από τα βόρεια υψώματα του Δυσώρου μέχρι τις προεκτάσεις του όρους Κισσού, που καταλήγουν στις όχθες του Γαλλικού ποταμού.

Η ισχυρή αυτή τοποθεσία πέρα από τα θετικά στοιχεία που συγκεντρώνει για την κατοίκηση της, έχει ωστόσο και το αρνητικό της κραυγαλέας παρουσίας της μέσα στην ήπια κυματοειδή πεδιάδα, όπου κυριαρχεί. Η ενδεχόμενη κατοίκηση του Λόφου Κιλκίς στη διάρκεια των αρχαϊκών χρόνων, εμπεριέχεται μέσα σε ένα ιστορικό μάκρος αλλεπάλληλων καταστροφών του.
Η κατοίκηση μιας τέτοιας τοποθεσίας απαιτεί δύο τουλάχιστον στοιχεία.

Την ύπαρξη πόσιμου ύδατος και την φυσική οχύρωση του οικισμού. Τα δεδομένα αυτά τα έχει.
Υπήρχανε πηγαία ύδατα, όπως μαρτυρούν οι ιστορικές μαρτυρίες, και σε αυτόν τον πέτρινο λόφο αλλά και γενικότερα στην εγγύτερη περιοχή. (σχετικά: Γιώργου Εχέδωρου: Μακεδονία, ιστορία του Κιλκίς, έκδοση 2007).Τα αρχαιολογικά ευρήματα που σχετίζονται με το λόφο του Κιλκίς αν και δεν είναι πολλά εντούτοις μαρτυρούν την κατοίκηση της περιοχής στη διάρκεια της αρχαιότητας. Εξάλλου επάνω στον ίδιο το λόφο έχουν βρεθεί αντικείμενα αρχαϊκής περιόδου. Ο χώρος, πάντως, δεν ενδείκνυται για ‘φύλαξη’ από τη φύση, αρχαίων αντικείμενων λόγω της βραχώδους και απότομης κατανομής του.
Η ύπαρξη πόλεων στην περιοχή του Κιλκίς και όχι επί του Λόφου, μας προβληματίζει αλλά συγχρόνως μας δίδει προεκτάσεις για να αντιληφθούμε την οικιστική παρουσία του στον εγγύτερο γεωγραφικό χώρο.
Η ύπαρξη στους νεότερους αιώνες λατρευτικών οικοδομημάτων σε αυτόν, είναι πιστεύουμε, η απάντηση στους προβληματισμούς μας. Η θεμελίωση εξάλλου του ναού του Αγίου Γεωργίου είναι δεδομένη σε παλαιότερα υπολείμματα ναού. Σε αυτό συνηγορούν και τα λιθοδομικά στοιχεία του αλλά και τα ιστορικά δεδομένα.
Εκτενή ανάλυση για τη λατρευτική παρουσία του Λόφου κατά τη διάρκεια των Μέσων Χρόνων αλλά και των υστεροβυζαντινών γίνεται στο αναγραφόμενο βιβλίο του γράφοντος.

Πέρα από την καταστροφή του Κιλκίς στην τρίτη δεκαετία του 19 ου αιώνα από τους Οθωμανούς έχουμε τη μαρτυρία του οδοιπόρου Σχινά, στα 1884, που μας πληροφορεί πως στο λόφο του Κιλκίς υπάρχει ‘μοναστήρι ελληνικό’. Ήταν το ορθόδοξο μετερίζι της πόλης Κιλκίς που τότε, όλος ο οικισμός, δεν αριθμούσε πάνω από οκτακόσιους κατοίκους. Η ύπαρξη του ορθόδοξου στοιχείου, των πατριαρχικών της εποχής, είναι ένα αναμφισβήτητο γεγονός. Οι πατριαρχικοί, δηλαδή οι ορθόδοξοι Έλληνες, κατείχαν τότε, την εκκλησία της Παναγίας της πόλης Κιλκίς και πιο πάνω, στο λόφο, το ναό του αγίου Γεωργίου.
Τότε με την ανοχή των Οθωμανών επεκτάθηκε η δραστηριότητα των ουνιτών. Αυτών δηλαδή που πίστευαν στην ένωση των εκκλησιών και πρέσβευαν ως πνευματικό ηγέτη τους τον Πάπα.
Οι ουνίτες που κάνουν την παρουσία τους στο Κιλκίς από τη δεκαετία του 1860, έχουν ως στόχο να διασπάσουν το χριστιανικό στοιχείο της περιοχής και να στρέψουν ένα μεγάλο μέρος του προς την καθολική εκκλησία, χωρίς να χαθεί το πατροπαράδοτο ορθόδοξο διαδικαστικό στοιχείο.
Αυτό συνέφερε την επικρατούσα οθωμανική εξουσιαστική μηχανή γιατί έσπαγε την χριστιανική ενότητα σε τμήματα και την καθιστούσε, έτσι, αδύναμη.
Περί το 1887 έχουμε την καταστροφή από του ουνίτες του μοναστηριού της Παναγίας στην περιοχή του Γερακαριού, την καταστροφή του ναού της Παναγίας στην πόλη Κιλκίς και βαθμηδόν την κατάληψη του ναού του αγίου Γεωργίου του λόφου.
Κατόπιν όταν ενδυναμώθηκε το βουλγαρικό στοιχείο στην περιοχή, εξέλιπε τελείως η ορθόδοξη κοινότητα και αυξήθηκε η ουνιτική. Γνωστή είναι στην πόλη Κιλκίς η παρουσία των καθολικών με τη μονή των καλογριών και καθολικό ορφανοτροφείο που δημιουργήθηκαν με τις ευλογίες των Οθωμανών.
Στις αρχές του 20ου αιώνα έχουμε την εξολόθρευση του ορθόδοξου στοιχείου με μεθόδους απειλών και φόνων.
Στην περίοδο αυτή συναντούμε δημοσιεύματα στον ελληνικό τύπο που ασχολείται με τα εκκλησιαστικά γεγονότα της πόλης Κιλκίς. Από όπου διαπιστώνουμε τη ρευστότητα που υπήρχε.
Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα της εφημερίδας ‘Εμπρός’ της 21 Μαρτίου 1900:
«Εις το περίφημο αυτό Κιλκίσιον 42 οικογένειαι υπέβαλον αιτήσεις προς τον Επίσκοπον Πολυανής κ. Παρθένιον, δι’ ων δηλούσι την απόφασίν των να επανέλθωσιν εις την Ορθοδοξίαν, προσκαλούσι δε την Α. Πανιερότητα εις την πόλιν των.»Πληροφορούμαστε μάλιστα πως ο Παρθένιος ήρθε στο Κιλκίς, όπου διέμεινε τέσσερις ημέρες για να διοργανώσει πάλι την ορθόδοξη κοινότητα.
Ό, τι όμως ήταν ορθόδοξο, αν δεν το είχαν καταλάβει οι Βούλγαροι σχισματικοί, το ξεθεμελίωσαν και το κατέλαβαν οι ουνίτες, όπως και το ναό του αγίου Γεωργίου του Λόφου Κιλκίς.